Κλιματική αλλαγή

• 
• 

Η παγκόσμια θερμοκρασία του πλανήτη μας αυξάνεται συνεχώς. Αυτό οφείλεται στις μεγάλες συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου, όπως το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), στην ατμόσφαιρα. Τα αέρια αυτά που παράγονται από ανθρώπινες δραστηριότητες και κυρίως την καύση ορυκτών καυσίμων έχουν την ιδιότητα να παγιδεύουν τη θερμότητα που προέρχεται από την ηλιακή ακτινοβολία. 

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει το θαλάσσιο περιβάλλον και προκαλεί αλλαγές στις βιολογικές, χημικές και φυσικές διαδικασίες. Οι αλλαγές αυτές μπορούν να έχουν επιπτώσεις στην ανθεκτικότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε άλλες ανθρωπογενείς πιέσεις.

Ήδη οι πολικοί πάγοι και οι παγετώνες λιώνουν πιο γρήγορα από ποτέ και ζώα όπως οι πολικές αρκούδες και οι πιγκουίνοι χάνουν τους βιότοπούς τους. Το λιώσιμο των πάγων οδηγεί στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας απειλώντας με εξαφάνιση μικρά νησιά και παράκτιες περιοχές με χαμηλό υψόμετρο. 

Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες της θάλασσας οδηγούν σε αλλαγές στη κατανομή του πλαγκτόν, κάτι που στη συνέχεια θα έχει αντίκτυπο στα υψηλότερα στρώματα της τροφικής αλυσίδας. 

Οι ωκεανοί είναι τεράστια αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα, που διαλύεται στο νερό, και επομένως διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της σταθερότητας στο κλίμα. Η απορρόφηση περισσότερου διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα ως αποτέλεσμα των υψηλότερων εκπομπών καθιστά τις θάλασσες πιο όξινες, και τα τελευταία 200 χρόνια η ωκεάνια οξύτητα έχει αυξηθεί κατά 30%. Η αύξηση της οξύτητας γίνεται γρηγορότερα από οποτεδήποτε μέσα στα προηγούμενα 65 εκατομμύρια έτη.

Η αυξανόμενη οξύνιση του θαλάσσιου νερού απειλεί με επιπτώσεις ένα ευρύ φάσμα θαλασσίων οργανισμών, κυρίως κοραλλιών και μαλακίων, που χρειάζονται ανθρακικό ασβέστιο για να φτιάξουν τα κελύφη και τους σκελετούς τους.

Για την καλύτερη αξιολόγηση των επιστημονικών, τεχνικών και κοινωνικοοικονομικών πληροφοριών που συνδέονται με την ανθρωπογενή αλλαγή του κλίματος, συστάθηκε από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) και τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) η Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC). Μέλη της είναι εκατοντάδες ειδικοί επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο.

Βασική πρόβλεψη της 4ης και τελευταίας Έκθεσης της ΙPCC είναι ότι, εάν δεν ληφθούν πρόσθετα  μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 1,8 - 4°C αυτόν τον αιώνα, αφού ήδη έχει ανέλθει περισσότερο από 0,7°C τα τελευταία 100 χρόνια. 

Μεταξύ των άλλων βασικών συμπερασμάτων της Έκθεσης συμπεριλαμβάνονται τα εξής:

1. Οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου και διοξειδίου του αζώτου έχουν υπερβεί σημαντικά τις προβιομηχανικές τιμές όπως αποδεικνύεται από τις μετρήσεις σε πυρήνες πάγου ηλικίας χιλιάδων ετών. Οι ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που υπολογίστηκαν για το 2005 ξεπέρασαν τις φυσικές εκπομπές γεγονός που δείχνει ότι ο σύγχρονος άνθρωπος αποτελεί πια μια ανάλογη “φυσική δύναμη”.
2. Η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι αναμφισβήτητη. Αυτό προκύπτει  από την μετρούμενη αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας και των ωκεανών, την εκτεταμένη τήξη των πάγων και   την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
3. Τα τελευταία 100 χρόνια, οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της γης αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 0,76°C, ενώ παράλληλα επιταχύνθηκε ο ρυθμός αυτής της αύξησης. Τα έντεκα θερμότερα  έτη μέχρι σήμερα  περιλαμβάνονται όλα στην τελευταία 12ετία. Το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα ήταν η θερμότερη περίοδος του βορείου ημισφαιρίου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 1.300 ετών. Στην Ευρώπη, στη διάρκεια της προηγούμενης 100ετίας οι θερμοκρασίες αυξήθηκαν περίπου κατά 1°C,  ταχύτερα δηλαδή από τον μέσο όρο σε όλη τη γη.
4. Παρατηρήσεις από το 1961 μέχρι σήμερα δείχνουν ότι η μέση θερμοκρασία των ωκεανών έχουν αυξηθεί μέχρι τα βάθη των 3.000 μέτρων, οι οποίοι φαίνεται ότι απορροφούν περισσότερο από 80% της θερμότητας που προστίθεται στον πλανήτη.  Οι ρυθμοί ανύψωσης της στάθμης των θαλασσών σχεδόν διπλασιάστηκαν  από 18 εκατοστόμετρα ανά αιώνα την περίοδο 1961-2003 σε 31 εκατοστόμετρα ανά αιώνα την περίοδο 1993-2003. 
   
   Δορυφορικές φωτογραφίες από το 1978 μέχρι σήμερα  δείχνουν ότι η μέση ετήσια κάλυψη από πάγο του Αρκτικού ωκεανού έχει μειωθεί κατά 2.7% ανά δεκαετία. Ωστόσο η κάλυψη στην Ανταρκτική εμφανίζει μικρές διακυμάνσεις καθώς δεν έχουν παρατηρηθεί σημαντικές αλλαγές στη θέρμανση της ατμόσφαιρας στην περιοχή αυτή. 
   
   
5. Η αξιοπιστία των προβλέψεων για την επικείμενη αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας έχει βελτιωθεί σημαντικά λόγω της καλύτερης κατανόησης των φαινομένων, του ρόλου των ωκεανών και της ανάπτυξης αριθμητικών μοντέλων. Για τα επόμενα 20 έτη αναμένεται θέρμανση 0.2°C ανά δεκαετία. Ακόμα και στην ιδανική περίπτωση οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου να παρέμεναν σταθερές στα επίπεδα του 2000, μια πρόσθετη θέρμανση 0.1°C θα ήταν αναπόφευκτη.

Η Μεσόγειος είναι από τις πλέον ευάλωτες περιοχές στις κλιματικές αλλαγές που συντελούνται στον πλανήτη. Αν δεν ληφθούν μέτρα τώρα για τη μείωση του φαινομένου ή την προσαρμογή των λαών στις επιπτώσεις του, είναι σίγουρο ότι οι παράκτιοι πληθυσμοί στη Μεσόγειο θα υποφέρουν. 


Στην περιοχή της Μεσογείου προβλέπεται μείωση των αποθεμάτων του πόσιμου νερού και διατάραξη των παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Με την εξάπλωση της ερημοποίησης, την αυξημένη ξηρασία και τις εκτεταμένες πυρκαγιές θα υποφέρουν  βιοποικιλότητα, γεωργία, αλιεία και τουρισμός.

Οι επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου θα μας επηρεάσουν όλους,  γι’  αυτό πρέπει να δράσουμε γρήγορα και αποφασιστικά αλλάζοντας τις κακές μας συνήθειες και βρίσκοντας τρόπους κοινής δράσης και άσκησης πίεσης σε κυβερνήσεις και διεθνή κέντρα αποφάσεων για άμεση λήψη των απαραίτητων  μέτρων. 

Από το καλοκαίρι του 2008, η HELMEPA είναι Επίσημος Εταίρος στο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Διεθνούς Πολικού Έτους (International Polar Year - IPY), το οποίο είναι ένα κοινό επιστημονικό πρόγραμμα τού Διεθνούς Συμβουλίου Επιστημών (ICSU) και του Παγκοσμίου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO). 

Στην πρωτοβουλία IPY συμμετέχουν χιλιάδες επιστήμονες από 60 χώρες στη μεγαλύτερη συντονισμένη διεπιστημονική έρευνα για τους πόλους τα τελευταία 50 χρόνια. Στόχος είναι να προκύψει μια περιεκτική εικόνα των πολικών περιοχών για την χρονική περίοδο 2007-2009. Το διάστημα των δύο ετών οφείλεται στο γεγονός ότι πρέπει να καλυφθούν δύο ολόκληροι ετήσιοι κύκλοι ώστε να επιτευχθεί ίση κάλυψη, τόσο της Αρκτικής όσο και της Ανταρκτικής. 

Για περισσότερες πληροφορίες www.ipy.org